دانشگاه میتواند عامل اصلی کارآفرینی اجتماعی باشد
دکتر حسین چناری
پژوهشگر و نظریهپرداز آموزشی
یکی از نکاتی که اکنون در سیستم آموزشی وجود دارد پروژهها و پایاننامهها و مقالاتی است که در این سیستم تولید میشود اما مطلقا برای صنعت و دانشگاه و کشور راهگشا نیست و لازم است با توجه به مشکلات پیش رو هر چه سریعتر از این فرصت استفاده و به نفع توسعه پایدار کشور عمل شود.
در این راستا توجه به مسئولیت اجتماعی دانشگاه امری حیاتی است. مسئولیت اجتماعی دانشگاه، دانشگاهها را به سمت سرمایهگذاری مناسب بر روی منابع انسانی، توجه به نیازهای محلی و کمک به حل مشکلات منطقهای و سپس انجام مسئولیت اجتماعی هدایت خواهد کرد و این یعنی حرکت در جهت کارآفرینی اجتماعی.
بررسیها نشان میدهد مسئولیت اجتماعی دانشگاه، این نهاد مهم آموزشی را ترغیب میکند تا برخی از ظرفیتها و دانش و هوش خود را برای دستیابی به جایگاه اجتماعی بهتر و ارتقای سطح زندگی همگانی به اشتراک بگذارد و عنصر اساسی کارآفرینی اجتماعی را به مفهوم دانشگاه مدرن اضافه کند.
در یک نمونه مطالعاتی دانشگاه تایوان در سال ۲۰۱۷ سه نوع پروژه جوانه: یک پروژه یک ساله، شکوفه: یک پروژه دو ساله و ریشه: یک پروژه سه ساله برای رشد مسئولیت اجتماعی ارائه میدهد. پروژههای جوانه به دانشگاهها الهام میبخشد تا مسئولیت اجتماعی را آغاز کنند، در حالی که پروژههای شکوفه و ریشه زمینهساز همبستگی طولانیتر و عمیقتر بین دانشگاهها و مشارکت اجتماعی است.
باید گفت در مورد تایوان، دانشگاهها از طریق آموزش پروژهمحور برنامههای مسئولیت اجتماعی دانشگاه را دنبال میکنند. برای نمونه دانشگاه جامع خصوصی تایوان با حدود ۱۵۰۰۰ دانشجو بودجه پروژه جوانه مسئولیت اجتماعی دانشگاه را از وزارت آموزش تایوان در آغاز سال ۲۰۱۸ دریافت کرد و سپس با پشتکار اساتید و دانشجویان جایزه ملی توسعه پایدار ۲۰۲۰ را به دست آورد.
این دانشگاه یک پروژه مسئولیت اجتماعی را برای بهبود شرایط زندگی در منطقهای در اطراف پایتخت تایوان انجام داد. پروژهای که دانشگاه را به عنوان هستهای برای تغییر در شرایط اجتماعی مطرح کرد و یک اکوسیستم جدید پدید آورد.
یکی از دانشجویان مقطع کارشناسی رشته تاریخ که در دوره اخلاق محیطی مسئولیت اجتماعی این دانشگاه ثبتنام کرده و به تلاشها برای پاکسازی یک رودخانه در پروژه پیوسته بود در مورد تجربهاش گفت، جالبترین چیزی که من یاد گرفتم رابطه بین رودخانه و انسان است.
یکی دیگر از دانشجویان مقطع کارشناسی رشته طراحی صنعتی که در دوره طراحی و همزیستی محیطی مسئولیت اجتماعی دانشگاه ثبتنام کرده بود، اظهار کرد: این دوره بر کار گروهی تأکید داشت. ما در جریان کار نه تنها در مورد دوره صحبت میکنیم بلکه خصوصیات یکدیگر را میشناسیم و همچنین درباره موضوعات مختلف مربوط به اجرای پروژه با کارشناسان صنعتی بحث میکنیم. این یک تجربه اجتماعی باارزش است، چرا که در آینده با همین مسائل در جامعه مواجه خواهیم شد.
در نهایت، یک دانشجوی کارشناسی در رشته مددکاری اجتماعی که در دوره تمرین کار اجتماعی مسئولیت اجتماعی دانشگاه ثبتنام کرده، تجربه خود را به عنوان مدیر تیم به اشتراک گذاشت: در این دوره، نقش من مدیر گروه است، بنابراین مسئولیت و نگرش من بسیار متفاوت است زیرا من هم باید با جامعه و مدیران ارتباط برقرار کنم و هم باید با همتیمیها همکاری کنم و این یعنی کار بیشتر.
اجرای پروژه مسئولیت اجتماعی در دانشگاه تایوان انعکاس پیام دولت به سیستم آموزش عالی آن است که نشان میدهد عملکرد دانشگاهها باید متمایز شده و وظایف آنها چندوجهی شود. پروژهای که با پرورش درک افراد از مشکلات واقعی و آموزش آنها برای عمل در شرایط واقعی، قطعا مهارت حل مسئله، تصمیمگیری، توانایی حل تعارض تیمی و اخلاق حرفهای را به تمام اجتماع درگیر در پروژه تدریس میکند و با تیزهوشی سیستم دانشگاهی را به سوی کارآفرینی اجتماعی سوق میدهد.
اکنون لازم است که ما با نگاه به این تجربیات موفق با برنامهریزی دقیق، پروژهها و پایاننامهها و مقالات دانشگاهی را به سوی کاربرد در اجتماع هدایت و با یاری اساتید و دانشجویان دانشگاه را به عنوان هسته اصلی کارآفرینی اجتماعی مطرح کنیم و بدانیم جوانه مسئولیت اجتماعی قطعا ما را به شکوفه کارآفرینی اجتماعی میرساند و ریشه نهال یک جامعه توسعهیافته و خوشبخت حتما از دانشگاه آبیاری خواهد شد.